Безэквівалентная лексіка: будынкі

  1. Або́ра – кароўнік
  2.  Аве́чнік – сарай для авец
  3.  Каша́ра – 1) за́гарадка для авечак, кароў, 2) казарма
  4.  Пастаўні́к – за́гарадзь для жывёлы пад адкрытым небам
  5.  Малпо́ўня – памяшканне для малпаў
  6.   Сабака́рня – псярня
  7.  Стадо́ла — ́вялікі хлеў
  8.  Кату́х – невялікі хлеўчык, закуток
  9.  Ста́йня — канюшня
  10.  Або́зня – сарай для вазоў і павозак
  11.  Стальма́шня – майстэрня стэльмаха (калёсніка)
  12. Вазо́ўня – спецыяльнае памяшканне або навес для калёс, вазоў, саней.
  13. Адры́на – халодная будыніна для захавання кармоў, інвентару і г.д.
  14. Пу́ня – вялікая халодная будыніна для сена.
  15. Клу́ня – будынак для захоўвання снапоў сена.
  16. Гумно́, ток – 1) вялікая халодная будыніна для складвання і абмалоту зерня 2) пляцоўка перад гэтай будынінай.
  17. Сві́ран – халодны будынак, прызначаны для захавання збожжа, мукі, прадуктаў і іншых рэчаў. (русск. амбар)
  18. Асе́ць, ёўня, су́шня – будыніна з печкай для прасушвання снапоў перад малацьбой.
  19. Павець – страха на слупах, пад якой трымаюць розныя с/г прылады, дровы і інш.
  20. Вы́шкі – прастора, месца паміж столлю і страхой у хляве, дзе складаюць сена і розныя гаспадарчыя прылады.
  21. Варыўня́, істо́пка – памяшканне для захавання агародніны і харчовых запасаў
  22. Вяндля́рня – памяшканне, дзе вэндзяць мяса (русск. коптильня)
  23. Вы́шкі, гары́шча, падда́шак – русск. чердак, сеновал.
  24. Апа́рня – пакой у лазні, напоўнены па́рай. (русск. – парилка)
  25. Прыла́знік – русск. предбанник
  26. Дрыво́тнік, дрыво́тня, падпаве́тка – сарай для дроў
  27. Закамо́рак – чулан
  28. Камо́ра – невялікае памяшканне пры хаце для захоўвання ежы, розных хатніх рэчаў
  29. Клець – кладоўка пры хаце або асобна ад яе.
  30. Прыкле́так – русск. чулан, кладовая при амбаре
  31. Камо́рка – клетка
  32. Святлі́ца – светлы і чысты пакой у хаце.
  33. Трысце́н – прыбудоўка да хаты з трох сцен, прыстаўленых да гатовай чацвёртай.
  34. Капе́ц – бурт (яма ў зямлі для захавання агародніны, засыпаная зямлёй, пяском)
  35. Падмо́сце – русск. по́дпол, подпо́лье
  36. Склеп – паглыбленае ў зямлю памяшканне для захавання чаго-н.
  37. Прыгрэ́бнік – прыбудоўка перад уваходам у пограб, склеп.
  38. Спрат – русск. хранилище, тайник
  39. Падстрэшак – русск. козырёк
  40. Прыда́шак – навес пры сцяне
  41. Се́нцы – у вясковых будынках: памяшканне перад жылым домам.
  42. Лёх, лёха – 1) склеп, падзямелле, 2) ход, прарыты пад зямлёй
  43. Сутарэ́нне – падвал, падзямелле.
  44. Камяні́ца, мур – цагляны або каменны дом, хлеў
  45. Ле́цішча – дом, у якім жывуць летам.
  46. Інды́чнік – памяшканне для індыкоў
  47. Гама́рня, гамэ́рня — русск. ку́зница
  48. Пра́льня – установа для мыцця і прасавання бялізны (русск. прачечная)
  49. Але́йня — маслабойня, маслазавод для вырабу алею (расліннага масла)
  50. Анга́р – памяшканне для стаянкі і рамонту самалётаў
  51. Бро́вар – піваварны ці вінакурны завод.
  52. Смаля́рня, смалаку́рня – прадпрыемства, дзе здабываюць смалу з драўніны хвойных дрэў.
  53. Пі́льня, тарта́к – лесапільны завод
  54. Бляха́рня – майстэрня бляхара
  55. Гмах – велічны будынак (высотное здание)
  56. Мурава́нка – каменная пабудова
  57. Гу́та – шклозавод
  58. Папе́рня — папяровая фабрыка
  59. Кавя́рня – русск. кофейня
  60. Матэ́ль – гасцініца для аўтатурыстаў
  61. Альта́нка – летняя паркавая пабудова для адпачынку (русск. – беседка)
  62. Буда́н, бу́да – шалаш з саломы ці галля.
  63. Ко́панка – русск. небольшой искусственный пруд.
  64. Са́жалка – пруд
  65. Тамава́нне – запруда, дамба
  66. Паліса́днік – невялікі абгароджаны кветнік перад домам.
  67. Пры́зба – невысокі, звычайна земляны насып знадворку ўздоўж сцен хаты (русск. завалинка)
  68. Парапе́т – невысокая сцяна, агароджа ўздоўж чаго-небудзь (парапет маста).
  69. Пчальні́к – русск. па́сека
  70. Вятра́к – русск. ветряная мельница
  71. Млын – русск. мельница
  72. Звані́ца – калакольня
  73. Каплі́ца – русск. часовня
  74. Кля́штар, пляба́нія – каталіцкі манастыр
  75. Пляба́нія – дом ксяндза
  76. Кніга́рня – русск. книжный магазин
  77. Кра́ма  — русск. магазин
  78. Манапо́лька – дзяржаўная вінная лаўка ў дарэвалюцыйнай Расіі
  79. Бурса – мужчынскае духоўнае вучылішча з інтэрнатам для вучняў
  80. Каланча́ – пажарная дазорная вышка
  81. Гаспо́да (уст.) – двор, гаспадарка
  82. Паса́ж – крытая галерэя з гандлёвымі памяшканнямі.
  83. Гумні́шча – месца, дзе было гумно
  84. Па́сека – 1) месца, дзе размешчаны вуллі з пчоламі (пчальнік), 2) месца, дзе высечаны лес.
  85. За́мчышча – месца, дзе стаіць ці стаяў замак
  86. Мачу́лішча — месца, дзе мочаць лён ці каноплі
  87. Дзядзі́нец – агароджаны шырокі двор
  88. Разгаро́дка – праход у плоце, разгароджанае месца ў плоце
  89. Свідраві́на – русск. скважина
  90. Пена́ты (уст.) — родны дом, родны кут.
  91. Засце́нак (гіст.) – невялікае сельскае паселішча дробнай шляхты
  92. Старо́ства (гіст) – маёнтак у распараджэнні феадала ВКЛ.
  93. Сядзі́ба – русск. усадьба.
  94. Сялі́ба – русск. селение, поселение
  95. Крэмль – унутраная гарадская крэпасць у старажытных рускіх гарадах
  96. Катава́льня – месца пытак
  97. Клады́ – мо́гілкі
  98. Ко́ўзанка – каток
  99. Мы́тніца, мы́тня – таможня
  100. Харто́ўнік — будынак для борзых сабак.
  101. Цаге́льня –завод па вырабу цэглы.
  102. Цвінта́р – 1) царкоўныя могілкі, 2) агароджанае месца каля цэрквы, царкоўны двор.
  103. Чысце́ц – русск. чистилище.
  104. Я́тка (уст.) – мясная лаўка.
  105. Фальва́рак (гіст.) – 1) панская гаспадарка з комплексам будынкаў. 2) невялікая сядзіба пана, хутар.
Category: Безэквівалентная лексіка | LEAVE A COMMENT

Безэквівалентная лексіка: вопратка

  1. Андара́к – спадніца з шэрсці ў клетку ці палосы.
  2. Капо́т – жаночае хатняе адзенне прасторнага пакрою.
  3. Балахо́н – доўгі шырокі халат.
  4. Вэ́люм – жаночы галаўны ўбор з цюлю, карункаў (русск. фата).
  5. Каба́т – цёплая жаночая кофта без рукавоў. (русск. душегрейка).
  6. Паланці́н – жаночая накідка прамавугольнай формы да плеч ці крыху ніжэй (ад прозвішча графіні Палацінскай).
  7. Бравэ́рка – доўгі аднабортны мужчынскі пінжак (русск. армяк, зипун).
  8. Беке́ша – мужчынскае паліто са зборкамі ў таліі або шуба.
  9. Камзо́л – кароткая мужчынская куртка без рукавоў пад верхняе адзенне.
  10. брыль – капялюш, казырок шапкі.
  11. Камізэ́лька – кароткае мужчынскае адзенне без каўняра і рукавоў, якое надзяваюць пад піджак, сурдут, фрак.
  12. Сурду́к – мужчынская двухбортная вопратка з доўгімі поламі, якая шчыльна аблягае цела (русск. сюртук).
  13. Бурно́с – дэмісезоннае паліто, якое насілі і мужчыны, і жанчыны (плащ).
  14. паддзё́ўка – кароткі кафтан (муж. і жан.), які пададзяваюць пад паліто.
  15. Кафта́н – верхняя мужчынская і жаночая вопратка з доўгімі поламі.
  16. Кашу́ля – русск. рубашка, сорочка.
  17. Кацаве́йка – кароткая верхняя кофта на футры або ваце.
  18. Даха́ – шуба футрам унутр і наверх.
  19. Зіпу́н – даўнейшая сялянская адзежына з даматканага сукна ў выглядзе кафтана.
  20. Кара́куль – каштоўнае футра з кучаравай шэрсцю са шкурак ягнят.
  21. Шара́к – кафтан з шэрага сукна, русск. сермяга.
  22. Армя́к – даўгаполая верхняя сялянская адзежына з тоўстага саматканага сукна.
  23. Макінто́ш — лёгкае летняе паліто, звычайна прарызіненае.
  24. Га́плік – кручок на адзенні.
  25. Дзя́га — рэмень, папруга.
  26. Закаўра́ш – адварот на рукаве.
  27. За́пінка – русск. запонка.
  28. Кавярзні́ – лапці.
  29. За́барсні — петлі з абор, якімі лапці замацоўваюцца на назе.
  30. Кажуры́на – футра авечае, кавалак авечыны.
  31. Кажушы́на – вопратка, пашытая з аўчыны.
  32. Паўкажу́шак – русск. полушубок.
  33. Ка́йстра – дарожная сумка.
  34. Калашына́, кало́ша – русск. штанина.
  35. Каліта́ – вялікі кашалёк або сумка для грошай
  36. Кама́шы – чаравікі.
  37. Капшу́к – русск.  кисет.
  38. Кара́лі – русск. бусы, ожерелье.
  39. Карто́вы – русск. хлопчатобумажный.
  40. Кару́нкі — сятчатая тканіна з нітак для ўпрыгожвання адзення (русск. кружева).
  41. На́мітка – доўгі галаўны ўбор сталых жанчын у выглядзе хусткі з саматканага тонкага палатна.
  42. Капту́р – жаночая або дзіцячая шапачка з завязкамі пад падбародкам, чапец.
  43. Капялю́ш – русск. шляпа.
  44. Карту́з – мужчынская летняя шляпа з аколышкам і казырком.
  45. Ке́пка – мужчынскі галаўны ўбор з казырком без аколышка.
  46. Кучма́ – 1) русск. меховая шапка, 2) копна волос.
  47. Кучо́мка – шапка футрам наверх (русск. меховая шапка, папаха).
  48. Маге́рка — мужчынскі галаўны ўбор у выглядзе каўпака, род капелюша без палёў.
  49. Касні́к – стужка (у касе).
  50. Клу́нак – русск. котомка.
  51. Корт – шчыльная баваўняная тканіна.
  52. Ля́мец – тоўсты матэрыял са зваленай воўны.
  53. Ла́йка – від мяккай скуры.
  54. Порт — льняная ці баваўняная тканіна.
  55. Радно́ – русск. мешковина.
  56. Радня́ны – русск. дерюжный, сделанный из мешковины.
  57. Сае́та – русск. тонкое сукно.
  58. Ко́ўдра – русск. одеяло.
  59. Крысо́ – русск. пола́.
  60. Ку́жаль – 1) русск. очёсаный лён, 2) тонкий холст из льняных ниток.
  61. Куль – вялікі мяшок.
  62. Лазаві́к – русск. лапоть лазовый.
  63. Лакі́ркі – русск. лакированные туфли.
  64. Ла́хі – старое паношанае адзенне.
  65. Ла́пік – русск. заплатка.
  66. На́бадры – русск. шлея.
  67. Нагаві́цы – русск. штаны, подштанники (кальсоны).
  68. Насо́ўка – русск. носовой платок.
  69. Падко́ўдранік – русск. пододеяльник.
  70. Зацырава́ць – русск. заштопать.
  71. Падо́л, прыпо́л – ніжні край сукенкі, спадніцы, сарочкі.
  72. Панчо́ха – трыкатажны выраб, які надзяваецца на ўсю нагу (русск. чулок).
  73. Папру́га, па́сак, пас – рэмень, раменны пояс.
  74. Парфу́ма – русск. духи.
  75. Падсу́мак – невялікая паясная сумка для патронаў.
  76. Парка́ль – русск. ситец.
  77. Паса́г – маёмасць, якая давалася дачцэ пры выхадзе замуж (русск. приданое).
  78. Парасо́н — русск. зонт.
  79. Па́церкі – русск. бусы.
  80. Пі́пка – русск. трубка для курения.
  81. по́дбіўка – русск. подкладка в одежде.
  82. Разбарса́ць – русск. распутать (нитки, шнурки).
  83. Барса́ць – завязваць (лапці).
  84. Расшмаргну́ць – русск. раздёрнуть (занавески).
  85. Рыззё́ – русск. 1) тряпьё, ветошь, 2) лохмотья.
  86. Рышту́нак – русск. снаряжение.
  87. скара́ч – русск. полотенце с ддлинной бахромой.
  88. Скура́т – русск. обрезок кожи, кусок кожи.
  89. Спо́дні – 1) русск. нижний ( о белье), 2) нательный, 3) изнаночный.
  90. Спо́днікі – русск. подштанники, кальсоны.
  91. Сту́жка – русск. лента.
  92. Сці́лка – русск. стелька.
  93. Трапка́ч – кухонны ручнік з доўгімі махрамі.
  94. Убра́нне – русск. 1) убор, наряд, 2) украшение, 3) убранство (внешняя отделка).
  95. Фальбо́на – русск. оборка на подоле.
  96. Фіра́нка – занавеска з тонкай тканіны на вокны ці дзверы.
  97. Фу́тра – русск. 1) мех, 2) шуба.
  98. Хадакі́ (разм.) – башмакі.
  99. Хату́ль, хаты́ль (дыялект.) – русск. узел, котомка.
  100. Ху́ста – русск. большой платок, шаль.
  101. Цуру́балка – русск. 1) продолговатая деревянная палочка вместо пуговицы, 2) обломок стебля, ветки, прута.
  102. Цыро́ўка – русск. штопка, цыраваць – штопать.
  103. Чэ́санкі – русск. валенки из чёсаной шерсти.
  104. Чу́йка – мужчынскі доўгі кафтан без каўняра і адваротаў.
  105. Ша́лік – русск. шарфик
  106. Кашнэ́ – вузкая хусцінка на шыю.
  107. Шаль – доўгая вузкая тканая ці вязаная хусцінка.
  108. Шво – русск. шов.
  109. Шкарпэ́ткі – русск. носки.
  110. шлапакі́ (дыялект.) – русск. шлёпанцы.
  111. Шле́йкі – русск. подтяжки.
  112. Шмато́к – русск. клочок, лоскуток.
  113. Шчыгу́льны (дыялект.) – русск. в обтяжку (об одежде).
  114. Шыдэ́лак (разм.) – русск. крючок для вязания.
  115. Шытво́ – русск. шитьё.
  116. Шво́рка – вяровачка, павадок.
  117. Якдта́ш – паляўнічая сумка.
  118. Або́ра – тонкая вяровачка, якой прымацоўваецца лапаць да нагі.
  119. Аплі́к – кручок для зашпільвання вопраткі.
  120. Брыжы́ – зборкі, складкі ў форме веера.
  121. Габеле́н – насценны дыван ручной работы з вытканай на ім карцінай, узорам.
  122. Жупа́н – даўнейшае верхняе мужчынскае адзенне з каляровага сукна ў палякаў і ўкраінцаў.
  123. Каніце́ль – 1) надта тонкая пазалочаная ці пасярэбраная нітка для вышывання. 2) нудная, зацяжная справа.
  124. Мату́з – 1) вузкая палоска тканіны, 2) завязкі ў фартуху, шапцы-вушанцы і г.д.
  125. Патранта́ш – сумка з гнёздамі для патронаў.
  126. Рыдыкю́ль – жаночая невялікая сумачка.
  127. Сак – жаночая вопратка: кароткае прасторнае паліто.
  128. Саф’я́н – мяккая, добра вырабленая авечая ці казіная скура.
  129. Сві́тка – доўгая сялянская верхняя вопратка.
  130. Сві́тар – цёплая вязаная фуфайка без засцежак, з высокім каўняром.
  131. Фуфа́йка – цёплае вязанае верхняе адзенне.
  132. Чапе́ц – лёгкі галаўны ўбор у выглядзе шапачкі, які раней насілі замужнія жанчыны.
  133. Чараві́кі – невысокі скураны абутак на шнурках ці засцежках.
  134. Шарачко́вы – з грубай пафарбаванай тканіны дамашняга вырабу.
  135. Ша́ты – 1) пышнае дарагое адзенне. 2) покрыва з лісця, снегу.
  136. Шпале́ра – 1) бязворсавы насценны дыван ці абівачная тканіна з малюнкамі, 2) шпалеры – рулонная папера для абклейкі сцен або столі.
  137. Ядва́б – шоўк.
Category: Безэквівалентная лексіка | LEAVE A COMMENT

Безэквівалентная лексіка: назвы беларускіх страў, ежы

  1. Абсма́жыць – русск. обжарить.
  2. Вэ́ндзіць – акурваць дымам мяса, рыбу, сала, каб надаць смакавыя якасці і засцерагчы ад псавання. (русск. коптить).
  3. Засква́рыць – русск. заправить жареным салом ( заправіць печаным салам).
  4. Засма́жыць – русск. зажарить.
  5. Сква́рыць – жарить (сало).
  6. Сма́жыць – жарить (мясо).
  7. Пра́жыць, прэ́гчы – русск. жарить (горох, семечки), калить (орехи).
  8. Амбро́зія – пахучая ежа багоў.
  9. Алей – русск. масло растительное.
  10. Булё́н – русск. бульон, картофельный суп.
  11. Бры́нза – сыр з авечага малака.
  12. Гарба́та – чай.
  13. Бяро́завік – русск. берёзовый сок.
  14. Жур – журавінавы кісель, негусты аўсяны кісель.
  15. Кляно́вік – русск. кленовый сок.
  16. Кумы́с – напітак з перабрадзіўшага малака кабылы ці вярблюдзіцы.
  17. Сцялу́ха – русск луговой чай.
  18. Вар, кі́пень – русск. кипяток.
  19. Узва́р – кампот, адвар з сушанай садавіны, ягад.
  20. Вантрабя́нка – русск. колбаса из потрохов.
  21. Ва́рыва – гарачая страва з маладых буракоў на рошчыне ці сыроватцы, а таксама любая вараная страва.
  22. Верашча́ка, мача́нка – вадкая мучная страва з кавалачкамі сала, каўбас, рабрынак.
  23. Заці́рка – вадкая страва з мукі, завараная дробнымі кавалачкамі.
  24. Кула́га – кісла-салодкая мучная каша.
  25. Саладу́ха (кула́га, куле́ш) – страва, прыгатаваная з густазаваранай жытняй мукі.
  26. Куле́ш – рэдкая каша з мукі, запраўленая салам.
  27. По́ліўка – суп з якой-небудзь прыправай (мучной, бульбянай, крупяной і інш.).
  28. Вяндлі́на – вэнджанае мяса (ветчина).
  29. Вяршкі́ – русск. сливки.
  30. Грача́нік – блін з грэчневай мукі.
  31. Гру́ца (дыялект.) – пярловыя або яменныя крупы, каша з іх.
  32. Жо́ванка – русск. жвачка.
  33. Забро́снець – русск. заплесневеть (о жидкостях).
  34. Зака́лец  — сыры слой у хлебе каля ніжняй скарынкі.
  35. Закра́са, запра́ва – прыправа.
  36. Закра́сіць – русск. приправить, заправить (суп).
  37. За́таўка – заправа са свінога сала, звычайна ўнутранага.
  38. Затаўчы́ – заправіць салам.
  39. Здор – свіное нутраное сала (русск. нутряной свиной жир).
  40. Лой – русск. нутряной говяжий или бараний жир.
  41. Тлушч, тук – русск. жир.
  42. Шма́лец – русск. гусиный жир, гусиное сало.
  43. Здо́бны – замешаны на малацэ з яйкамі, маслам.
  44. Зно́сак — маленькае курынае яйцо.
  45. З’ялча́ць – русск. прогоркнуть.
  46. Калату́ша – 1) вадкая страва з мукі, размешаная на вадзе ці малацэ. 2) вязкая гразь.
  47. Кала́ч – русск. пшеничный хлеб.
  48. Капу́ста – вараная страва з капусты.
  49. Камы́ – 1) галушкі з тоўчанай бульбы і мукі, якія начыняюць грыбамі, салам і інш. 2) каша з гароху, якая збіваецца ў камякі.
  50. Сыта́ – старажытная беларуская ежа: мёд або цукар, разведзеныя вадой.
  51. Цура́ – страва: пакрышаны ў ваду ці ў квас хлеб з соллю, цыбуляй або з алеем.
  52. Цы́мус — 1) салодкая страва з морквы, 2) самае цікавае, істотнае.
  53. Куцця́ – салодкая ячменная каша, якую ядуць перад Калядамі і Новым годам, на памінках.
  54. Квашані́на – халадзец.
  55. Кмен – русск. тмин.
  56. Кру́пнік – крупяны суп, крупеня.
  57. Крышаны́ – запраўлены салам бульбяны суп.
  58. Ку́хан – невялікі салодкі коржык на содзе (русск. лепёшка).
  59. Лёк – селядцовы расол.
  60. Лі́пец – ліпавы мёд.
  61. Ло́кшына – лапша.
  62. Луза́ць, лушчы́ць – 1) лущить, очищать (от скорлупы, кожуры). 2) грызть, щёлкать, лущить (есть, разгрызая).
  63. Лу́скаць – 1) раскусваць, есці з хрустам, 2) трэскаць.
  64. Лузга́ – русск. шелуха.
  65. Лю́лька – русск. трубка для курения.
  66. Лыга́ць – начэпліваць, нанізваць на што-небудзь, звязваць чым-небудзь.
  67. Нагбо́м, набаго́м – піць, нагінаючы пасудзіну.
  68. На́шча – русск. натощак.
  69.  Нішчы́мны – русск. постный.
  70. Не́дасаль – недасоленая ежа.
  71. Нястра́ўнасць – русск. нарушение усвояемости пищи.
  72. Падабе́д – русск. второй завтрак.
  73. Падвячо́рак, по́лудзень – лёгкая ежа (русск. полдник).
  74. Падсіві́ць – русск. слегка забелить молоком.
  75. Пажы́ўны – русск. питательный.
  76. Панца́к – пярловы суп.
  77. Пацяро́бкі – русск. очистки.
  78. Пе́рнік – салодкі коржык на мёдзе або патацы (русск. пряник).
  79. Пля́цка – пернік, коржык, пляскаты выраб.
  80. Прасна́к – тоўсты блін з прэснага цеста.
  81. Налі́снік – тонкі блін з прэснага пшанічнага цеста.
  82. Таўчо́нік – русск. блин из мятого картофеля.
  83. Касцё́р – стопка бліноў.
  84. Пры́смак – дадатковы, пабочны смак (русск. привкус).
  85. Прысма́кі – 1) ласункі, 2) (разм.) прыправы.
  86. Прытаўчы́ – русск. приправить (свиным салом).
  87. Пяко́тка – русск. изжога.
  88. Пячо́нік – бульбіна, запечаная на агні.
  89. Разы́нкі – сушаныя ягады вінаграду (русск. изюм).
  90. Рэ́шткі – русск. остатки.
  91. Садавіна́ – руск. фрукты.
  92. Скаваро́днік (дыялект.) – русск. плоский круглый хлеб, испечённый на сковороде.
  93. Ска́лка – русск. капля жира на поверхности воды или жидкой еды.
  94. Скі́ба – русск. ломоть хлеба.
  95. Крыша́н, лу́ста – адрэзаны кавалак хлеба, сала.
  96. Лама́нец – адламаны кавалак хлеба.
  97. Скрыль – вялікі адрэзаны кавалак (сала, сыра, агурка).
  98. Гамё́лак – вялікі кусок хлеба, сыра і інш.
  99. Скрыля́ць – русск. нарезать ломтиками.
  100. Ску́рка, шалупа́йка – русск. кожица, кожура.
  101. Шалупі́нне – русск. шелуха, очистки.
  102. Сло́дыч – русск. сладость.
  103. Смажані́на – русск. жаркое.
  104. Сметанко́вы – русск. сливочный.
  105. Смята́нка – вяршкі ў свежым малацэ (русск. сливки).
  106. Сне́данне – русск. завтрак, снедаць – завтракать.
  107. Со́пкі – русск. рассыпчатый, мучнистый (о картофеле).
  108. Спажы́так – русск. питание, пища.
  109. Спажы́ць – русск. употребить в пищу.
  110. Спа́рыць – 1) русск. вскипятить (молоко) 2) упарить.
  111. Сшаткава́ць – русск. сшинковать (капусту и т.д.)
  112. Сырадо́й – русск. парное молоко.
  113. Сыро́ватка – русск. сыворотка.
  114. Сыры́зна – 1) русск зелень, 2) овощи.
  115. Талакно́, мі́лта – мука з ачышчанага пражанага аўса, страва з такой мукі.
  116. Трактава́ць (дыялект.) – русск. потчевать, угощать.
  117. Труна́к (дыялект.) – русск. напиток (обычно алкогольный).
  118. Тыту́нь – русск. табак.
  119. Фля́кі – русск. рубец.
  120. Ю́шка – страва са свежай рыбы, рыбны адвар.
  121. Ю́ха (дыялект.) – 1) уха, 2) кровь
  122. Халадні́к – русск. окрошка.
  123. Харч – русск. еда
  124. Харчы́ – русск. съестные припасы, продовольствие.
  125. Хра́пка – русск. кочерыжка.
  126. Цвіль – русск. плесень.
  127. Цуро́к – русск. струя.
  128. Цурко́м – струменем, буйнымі пацёкамі.
  129. Цэд – працэджаны раствор аўсянай мукі, з якога гатуюць кісель.
  130. Шпігава́ць – начыняць салам.
  131. Шы́нка – русск. окорок.
  132. Я́лавічына – русск. говядина.
  133. Гале́та – 1) прэсны сухар, які выкарыстоўваецца замест хлеба ў паходных умовах, 2) від несалодкага пячэння.
  134. Жаме́рыны, маку́ха – рэшткі таго, з чаго выціснулі сок.
  135. Жы́жка – вадкая частка стравы.
  136. Пра́га – 1) Жаданне, патрэба піць, 2) моцнае жаданне чаго-небудзь.
  137. Ражо́н – завостраны кій, драўляны ці металічны стрыжань, на якім смажаць мяса, сала над агнём.
  138. Сы́тны – пажыўны, каларыйны.
Category: Безэквівалентная лексіка | LEAVE A COMMENT

Безэквівалентная лексіка: экстэр’ер і інтэр’ер

  1. Атрама́нт – чарніла.
  2. Азяро́д – прыстасаванне з падоўжаных жэрдак на слупах для дасушвання снапоў, травы.
  3. Гзымс – карніз.
  4. Гру́бка – русск. голландская печка.
  5. Драбі́ны – прыстаўная лесвіца.
  6. Дубэ́льты – другія рамы (у вокнах).
  7. Дыван – русск. ковёр.
  8. Дратава́нка – пуга, звітая з тонкіх тугіх вяровачак.
  9. Зыбка – дзіцячая калыска.
  10. Зэ́даль, зэ́длік, усло́н – пакаёвая, пераносная лаўка.
  11. Кабе́рац – дыван (русск. коврик под ноги).
  12. Калаўро́т – русск. прялка
  13. Камо́да – русск. комод
  14. Кана́па – русск. диван
  15. Кута́с – русск. кисть (украшение для штор)
  16. Кагане́ц – прыстасаванне для асвятлення памяшкання – сподак з тлушчам або алеем і кнотам.
  17. Канты́чка – зборнік каталіцкіх малітоўных песень
  18. Камі́нак – невялікая выемка ў печы, дзе палілі лучыну для асвятлення хаты.
  19. Канчу́к – русск. плець.
  20. Ка́па – русск. узорчатое полотняное покрывало на кровать.
  21. Кандэля́бр – падстаўка для некалькіх свечак або лямп.
  22. Капані́ца – гачка
  23. Качарэ́жнік – кут каля печы, дзе ставяць качаргу і інш.
  24. Касцё́р – паляніца дроў
  25. Катры́нка – шарманка
  26. Кілі́м – шарсцяны бязворсавы дыван.
  27. Кля́мка – металічная ручка для адчынення дзвярэй, варот, весніц.
  28. Ко́мін – дымаход.
  29. Кра́ты – металічная рашотка на акне.
  30. Ку́бел – дзежка з вушкамі і векам для захоўвання адзення і харчовых прадуктаў (русск. закрывающаяся крышкой кадка для хранения продуктов, одежды).
  31. Ку́фар – скрыня з векам на завесах і замком для захоўвання адзежы і г.д.   (русск. сундук). Куфэ́рак – невялікі куфар.
  32. Ла́ва – русск. скамья.
  33. Ліна – русск. канат, бечева.
  34. Падму́рак – русск. фундамент.
  35. Падстрэ́шак –русск. козырёк.
  36. Пала́ці, пол, пала́ткі – насціл з дошак пад столлю паміж печчу і супрацьлеглай сцяной на ўзроўні каля метра ад падлогі ў сялянскай хаце.
  37. Парка́н – агароджа, плот з бярвёнаў.
  38. Парэ́нчы – поручні па краях лесвіцы, балкона, моста. (русск. перила)
  39.  Паса́д – месца (звычайна дзяжа з кажухом), на якую садзяць нявесту на вяселлі.
  40. Пахо́дня – пераносная свяцільня ў выглядзе наматанага на канец палкі прасмаленага пакулля (русск. факел).
  41. Па́ціна – налёт зеленавата-карычневага колеру напрадметах з медзі і бронзы ў выніку акіслення.
  42. Пілаві́нне – апілкі.
  43. Прасціна́ – русск. простыня.
  44. Пругло́ – доўгі шэст ля калодзежа.
  45. Прыму́рак – ляжанка (русск. выступ кухонной печи).
  46. Прыскры́нак – невялікая скрыначка на бакавой сценцы куфра або стала для захоўвання дробных рэчаў.
  47. Рагаве́нь – табакерка, зробленая з рога.
  48. Рубе́ль – 1) грашовая адзінка 2) жэрдка для прыціскання сена ці снапоў на возе.
  49. Ружа́нец –  русск. чётки.
  50. Ры́на – русск. водосток.
  51. Рыштава́нне – русск. леса́, опа́лубка.
  52. Рышто́к – канава для сцёку вады.
  53. Рэ́згіны – прыстасаванне ў выглядзе вяровачнай сеткі на драўляных дугах для пераноскі сена, саломы.
  54. Сахо́р – жалезныя вілы для накідвання гною.
  55. Склюд – русск. тесак, склюдаваць – русск. тесать.
  56. Скляпе́нне – русск. свод, сводчатый потолок.
  57. Сляса́к – русск. собачка (рычажок, поднимающий щеколду).
  58. Сталю́га – русск. верстак.
  59. Старызна – старьё, рухлядь.
  60. Столь – русск. потолок.
  61. Строп – русск. верхушка крыши.
  62. Сту́дня – русск. колодец.
  63. Стырно́ – руль (в лодке).
  64. Тынк – русск. штукатурка, тынкава́ць – русск. штукатурить.
  65. Ты́чка – русск. шест.
  66. Ве́сніцы – вароты, калітка ў двор.
  67. Дзяру́га – посцілка, пакрывала з грубага даматканага палатна.
  68. Засло́н – пераносная хатняя лаўка на чатырох ножках.
  69. Маркі́за – лёгкі навес з тканіны над акном, дзвярамі для засцярогі ад сонца.
  70. Памяло́ – мяцёлка з хвойных галінак на доўгай палцы для вымятання печы, прачысткі коміна.
  71. По́куць – кут у хаце, дзе вісяць абразы і дзе саджаюць пачэсных гасцей.
  72. Правары́на (дыялект.) – загарадка ў хляве, канюшні ці кароўніку.
  73. Пра́нік – плоскі драўляны брусок з ручкай (для выбівання бялізны пры мыцці, для абмалоту лёну і пад.).
  74. Трэлья́ж – трохстворкавае люстэрка.
  75. Чарэ́нь – ляжанка на рускай печы.
  76. Шыфанье́р – шафа для бялізны, адзення і дробных рэчаў.
  77. Тэ́бель – русск. сверло.
  78. Усхо́дкі – русск. лесенка.
  79. Хо́днік (дыялект.) – тратуар.
  80. Худо́ба (архаізм) – хатняя маёмасць.
  81. Ца́пстрыкі – дробныя хатнія рэчы.
  82. Цяпе́льца – русск. небольшой костёр.
  83. Чыгу́нка – русск. железная дорога.
  84. Шамкі́ – бубенцы.
  85. Штанда́р (паэт.) – сцяг
  86. Шу́фель – русск. совковая лопата.
  87. Шы́ба – шкло, устаўленае ў аконную раму.
  88. Шы́льда – русск. вывеска.
  89. Асве́р – журавель калодзежа.
Category: Безэквівалентная лексіка | LEAVE A COMMENT

Безэквівалентная лексіка: людзі, іх прафесіі і заняткі

  1. Абу́тнік – русск. обувщик.
    2. Абша́рнік – русск. помещик.
    3. Абыва́цель – (у царскай Расіі) пастаянны жыхар якой-небудзь мясцовасці.
    4. Апа́льшчык – русск. истопник.
    5. Антыква́р – збіральнік і прадавец прадметаў старадаўняга мастацтва.
    6. Ара́ты, рата́й – русск. пахарь.
    7. Апалаге́т – актыўны абаронца якога-небудзь вучэння, ідэі, парадкаў.
    8. Асве́тнік – русск. просветитель.
    9. Асна́ч, плытаго́н – працаўнік па сплаве лесу (русск. бурлак, сплавщик).
    10. Ахмістры́ня – аканомка.
    11. Аўтахто́н – абарыген.
    12. Ахо́ўнік – русск. охранник, хранитель.
    13. Багаты́р – той, хто мае многа грошай, маёмасці, багацей.
    14. Балаго́л – грузавы возчык.
    15. бабы́ль – адзінокі бессямейны чалавек.
    16. Бла́зан – шут, клоўн, весяльчак.
    17. Бляха́р – русск. жестянщик.
    18. Бо́ндар – майстар, які вырабляе драўляны посуд.
    19. Бо́нна – нянька-іншаземка, якая вучыла замежнай мове.
    20. Бра́мнік – русск. привратник.
    21. Бра́тавая – русск. жена брата.
    22. Буса́чнік – русск. багорщик.
    23. Вагаўшчы́к – русск. весовщик.
    24. Ва́спан, ягамо́сць – ветлівы зварот да асобы (русск. ваша милость).
    25. Ваза́к – русск. возчик, возница.
    26. Віж – русск. судебный исполнитель.
    27. Ві́сус – русск. сорванец, лоботряс.
    28. Гарба́р – майстар па вырабу скур.
    29. Граба́р – землякоп.
    30. Гі́цаль – 1) живодёр, 2) озорник.
    31. Гу́тнік – русск. стеклодел.
    32. До́йлід – архітэктар, зодчы.
    33. Дазо́рац – русск. смотритель.
    34. Дварэ́цкі – старшы слуга, які загадваў хатняй гаспадаркай.
    35. Далако́п – русск. могильщик.
    36. Дзядзькава́нне – звычай 17-18 стг. аддаваць дзяцей шляхты ў сялянскую сям’ю на выхаванне.
    37. Дзе́дзіч – спадчыннік дзедавага маёнтка.
    38. Жаўне́р (уст.) – салдат польскай арміі.
    39. Засе́льнік – русск. поселенец.
    40. Дзя́дзіна – дзядзькава жонка.
    41. Зло́тнік – русск. ювелир.
    42. Звая́дыш – зводнік, падбухторшчык.
    43. Інсурге́нт – паўстанец супраць урада.
    44. Кабе́та – замужняя жанчына.
    45. Кава́ль – русск. кузнец, каваліха – жонка каваля.
    46. Кажу́шнік – русск. тулупник.
    47. Каміна́р – русск. трубочист.
    48. Камо́рнік – спецыяліст па вымярэнні і землеўпарадкаванні. (русск. землемер).
    49. Капа́льніца – русск. копальщица.
    50. Капельды́нер – тэатральны работнік, які правярае білеты і сочыць за парадкам.
    51. Камерды́нер – пакаёвы слуга, лакей.
    52. Карабе́йнік – дробны гандляр, які насіў свій тавар па вёсках.
    53. Кво́лы – слабы, хілы, нетрывалы.
    54. Каржакава́ты – невысокі, шыракаплечы, крэпкага складу цела.
    55. Катры́ншчык – русск. шарманщик.
    56. Карса́р – марскі разбойнік, пірат.
    57. Кашча́вы – русск. костлявый.
    58. Клышано́гі – косолапый.
    59. Крэз – уладальнік незлічоных багаццяў (па імені надта багатага легендарнага цара Крэ́за).
    60. Краве́ц – майстар па пашыву адзення, краўчыха – 1) жонка краўца, 2) жанчына, якая займаецца пашывам адзення.
    61. Шаве́ц – майстар па пашыву абутку.
    62. Кра́мнік – русск. лавочник.
    63. Кіяскё́р – прадавец у кіёску.
    64. Кушне́р – русск. меховщик, скорняк.
    65. Ла́зеншчык – русск. банщик.
    66. Ліхвя́р – русск. ростовщик.
    67. Падло́ўчы, мыслі́вы – русск. охотник, егерь.
    68. Мы́тнік – русск. таможенник.
    69. назо́ла – надакучлівы чалавек.
    70. На́ймічка – русск. прислуга, служанка.
    71. Небажа́ты – русск. племянники, внучата.
    72. Немаўля́ – русск. младенец.
    73. Па-бла́зенску – русск. по-мальчишечьи
    74. Падсусе́д – квартырант.
    75. Падшыва́нец – русск. сорванец.
    76. Пакаё́ўка – работніца, якая прыбірае пакоі.
    77. Пакі́дзішча – пакінуты кімсьці чалавек.
    78. Паклё́пнік – русск. клеветник, ябедник.
    79. Палясо́ўшчык – ляснік.
    80. Памажне́ць – набраць вагі (русск. пополнеть).
    81. Паплаўні́чы – палявы стораж.
    82. Пляба́н – русск. 1) настоятель католического монастыря. 2) ксёндз.
    83. Про́башч – русск. католический священник.
    84. Празо́рца – русск. ясновидец.
    85. Прайдзісве́т – русск. проходимец, пройдоха.
    86. Пра́лля – русск. пряха.
    87. Про́жар – русск. обжора.
    88. Пры́від, здань, фанто́м – русск. призрак, привидение.
    89. Прыдо́мак – русск. приставка к фамилии.
    90. Пры́хадзень – прышэлец, прыблуда, не тутэйшы чалавек.
    91. Пустэ́льнік – чалавек, які па рэлігійных меркаваннях пасяліўся ў бязлюдным месцы і не жадае мець зносін з людзьмі (русск. отшельник, пустынник).
    92. Пясту́н – русск. 1) баловень, 2) неженка.
    93. Пасэ́сар (уст.) – арандатар маёнтка, фальварка.
    94. Пятнасто́ўка – русск. пятнадцатилетняя девочка.
    95. Рабаўні́к – той, хто разбоем адбірае што-небудзь, грабежнік.
    96. Радзі́на – радня, сям’я.
    97. Ра́дца – русск. советник.
    98. Раме́снік – русск. ремесленник.
    99. Рамі́знік – фурман, які перавозіў людзей, а таксама экіпаж з фурманам.
    100. Ратава́льнік – русск. спасатель.
    101. Рахункаво́д – русск. счетовод.
    102. Раць – русск. войско, ратнік – русск. воин.
    103. Руплі́вец – русск. прилежный, старательный человек.
    104. Рызыка́нт – русск. дерзко отважный человек.
    105. Са́льнік – гандляр салам.
    106. Самату́жнік – чалавек, які робіць вырабы ўручную, адзін. (русск. кустарь).
    107. Само́тнік – русск. отшельник, затворник.
    108. Свая́к – русск. родственник.
    109. Све́дка – русск. свидетель.
    110. Свята́р – русск. священник.
    111. Се́кар – русск. рубщик.
    112. Ска́рбнік (уст.) – русск. казначей.
    113. ска́ржнік – русск. жалобщик.
    114. Скна́ра – русск. жадина.
    115. Скуралу́п – русск. живодёр.
    116. Смяця́р – русск. мусорщик.
    117. Спавяда́льнік – русск. исповедник.
    118. Спадкае́мец (уст.), спадчыннік – русск. наследник, преемник.
    119. Спажыва́льнік, спажыве́ц – русск. потребитель.
    120. Справаво́д – русск. делопроизводитель.
    121. Ста́йнік (гіст.) – русск. конюший.
    122. Стальма́х, стэ́льмах – майстар, які робіць калёсы. (русск. тележник, колёсник).
    123. Старцава́ць – русск. просить милостыню.
    124. Ста́рац – 1) жабрак, 2) стары чалавек.
    125. Страха́р – русск. кровельщик.
    126. Стрые́чны – русск. двоюродный.
    127. Сты́рнік (уст.) – русск. рулевой, кормчий.
    128. Суайчы́ннік – русск. соотечественник.
    129. Сяве́ц – русск. сеятель.
    130. Тапе́лец – русск. утопленник.
    131. Тлума́ч – русск. толмач, толкователь.
    132. Тубы́лец – русск. туземец, абориген.
    133. Туля́га – русск. скиталец, бесприютный человек.
    134. Тынко́ўшчык – русск. штукатур.
    135. Ула́н – салдат ці афіцэр коннай арміі.
    136. Ха́барнік – русск. взяточник.
    137. Хава́льнік – русск. хранитель.
    138. Хада́йнік – русск. ходатай.
    139. Хлапе́чнік – русск. мальчишник.
    140. Хці́вец – русск. жадина, хцівы – жадный.
    141. Целяпе́нь – русск. неуклюжий человек.
    142. Цыру́льнік – русск. парикмахер.
    143. Цясля́р – русск. плотник.
    144. Цягаві́ты – здольны многа і цяжка працаваць.
    145. Чаля́днік – русск. подмастерье, ученик (ремесленника).
    146. Чэ́лядзь (уст.) – дваровыя людзі, слугі.
    147. Ша́бас – русск. шабаш.
    148. Чаба́н – пастух авечага статку.
    149. Шале́нец – русск. безумец.
    150. Шаляні́ца – русск. чудак, своевольный человек.
    151. Шклава́р – русск. стекловар.
    152. Шкляр – русск. стекольщик.
    153. Шмараво́з – русск. неряха, замарашка.
    154. Шпег (разм.) – шпион, сыщик.
    155. Штука́р – 1) фокусник, 2) изобретатель, 3) затейник, шут.
    156. Шукальнік – русск. искатель.
    157. Ю́да – русск. иуда, предатель.
    158. Ятро́ўка – русск. невестка (жонка аднаго брата ў адносінах да другога).
    159. Сепараты́ст – прыхільнік адасаблення нацыянальнай меншасці.
    160. Жонд (польск.) – урад.
    161. Брэцё́р – заўзяты дуэлянт.
    162. Фельд’е́гер – ваенны кур’ер.
    163. Магна́ты – уладальнікі буйных маёнткаў у ВКЛ і РП.
    164. Архіва́рыус – загадчык, супрацоўнік архіва.
    165. Бай – багач, кулак у Сярэдняй Азіі.
    166. Бай – міфічная істота, якая мае байкі.
    167. Вірлаво́кі – з вялікімі ввытарашчанымі вачамі.
    168. Дылета́нт – чалавек, які займаецца навукай або мастацтвам без спецыяльнай падрыхтоўкі, хто мае павярхоўнае знаёмства з якой-небудзь галіной ведаў.
    169. Дысідэ́нт – 1) чалавек, які адкалоўся ад пануючага ў краіне веравызнання. 2) чалавек, не згодны з дзяржаўнай ідэалогіяй, іншадумец.
    170. Ерэты́к – праціўнік рэлігійнага вучэння.
    171. Жарнасе́к – чалавек, які робіць жорны.
    172. Зало́ўка – сястра мужа.
    173. Ізго́й – 1) У старажытнай Русі – чалавек, які стаціў сувязь са сваёй сацыяльнай групай, напрыклад, халоп, які выкупіўся на волю, купец, які разарыўся. 2) чалавек, якога выраклася грамадства, адшчапенец.
    174. Масці́ты – паважаны, заслужаны.
    175. Ме́нтар (устар.) – настаўнік, выхавацель.
    176. Мецэна́т – багаты апякун навук і мастацтваў.
    177. Му́ляр – 1) пячнік, 2) будаўнік, які ўзаодзіць будынкі з уэглы або каменю.
    178. Начо́тчык – той, хто многа чытаў, але засвоіў прачытанае павярхоўна, механічна.
    179. Пані́ч – малады панаў сын.
    180. Парцье́ – служачы гасцініцы, які абслугоўвае настаяльцаў (выдае ключы, прымае пошту і інш.)
    181. Педа́нт – той, хто залішне строга прытрымліваецца дробязных, фармальных патрабаванняў (у працы, жыцці).
    182. Пігме́й – 1) чалавек нізкарослага племені ў Афрыцы. 2) пра чалавека надта малога росту. 3) пра нікчэмнага чалавека.
    183. Пілігры́м – 1) даўней – вандроўны багамолец, паломнік. 2) вандроўнік, падарожны.
    184. Плебісцы́т – усенароднае галасаванне, рэферэндум.
    185. Пляя́да – група выдатных дзеячаў у галіне навукі, культуры і інш. адной эпохі.
    186. Пражэкцё́р – той, хто займаецца складаннем неабгрунтаваных, нязбытных праектаў.
    187. Праро́к – прадказальнік будучыні, вяшчун.
    188. Пратэжэ́ – асоба, якой спрыяюць, аказваюць пратэкцыю.
    189. Пра́шчур – далёкі продак.
    190. Прыса́дзісты – 1) невысокага росту, каранасты. 2) нізкі, але шырокі, тоўсты (прысадзісты дубок).
    191. Ры́мар – майстар, які займаецца вырабам раменнай вупражы.
    192. Рэнега́т – чалавек, які адмовіўся ад сваіх поглядаў і перайшоў у лагер праціўніка, здраднік.
    193. Серадо́льшы (дыялект.) – сярэдні ў сям’і па ўзросту (серадольшы сын).
    194. Сінеку́ра – пасада, якая не вымагае вялікіх працоўных затрат, але добра аплочваецца.
    195. Сноб – чалавек, які прэтэндуе на вытанчаны густ, манеры, асобую інтэлектуальнасць.
    196. Со́лтыс – сельскі стараста.
    197. Смалаку́р – той, хто здабывае з хвойных дрэў, карчоў.
    198. Уві́шны – жывы, спрытны.
    199. Узурпа́тар – прыгнятальнік, той, хто незаконна захапіў уладу.
    200. Фарысе́й – крывадушнік, ханжа.
    201. Фаталі́ст – чалавек, які верыць у непазбежнасць лёсу, прадвызначанасць.
    202. Фацэ́тны – камічны, забаўны.
    203. Ціву́н – наглядчык за працай сялян у памешчыка ў часы прыгону.
    204. Цнатлі́вы – нявінны, строгі ў маральных адносінах.
Category: Безэквівалентная лексіка | LEAVE A COMMENT

Безэквівалентная лексіка: раслінны свет

  1. Аба́бак – русск. подберёзовик.
  2. Абса́да – русск. насаждения.
  3. Прыса́ды – дрэвы, пасаджаныя вакол ці каля чаго-небудзь (дарогі, будынка, вуліцы і пад.)
  4. Агрэ́ст – русск. крыжовник.
  5. Агрэ́сціна – русск. ягода крыжовника.
  6. Ае́р – русск. аир.
  7. Ажы́на – русск. ежевика.
  8. Касцяніца – русск. костяника (ягода).
  9. Брусні́ца, брусні́цы – русск. брусника.
  10. Дурні́цы – русск. голубика.
  11. Парэ́чка – русск. смородина.
  12. Суні́цы – русск. земляника.
  13. Ажы́ннік – русск. ежевичник.
  14. Азі́міна – русск. озимь.
  15. Азі́мка – русск. озимая пшеница.
  16. Аксамі́тка – русск. бархатец.
  17. Аксамі́тнік – русск. щирица.
  18. Але́шына – русск. ольха.
  19. Алья́с, альва́с – русск. алоэ, бессмертник.
  20. Амша́ра, імша́ра – русск. моховое болото.
  21. Імша́ны – русск. моховый.
  22. Ата́ва – маладая трава, якая вырасла на месцы скошанай у той жа год.
  23. Ато́жылак – русск. отросток.
  24. Асцё́ – тонкія доўгія шчасцінкі на каласах некаторых злакаў (ячменю, жыта).
  25. Аўся́нік – русск. шишечник.
  26. Атрэ́п’е – адходы валакна, якія атрымліваюцца пры трапанні лёну.
  27. Ахра́п’е – русск. отходы ботвы, кочерыжки.
  28. Бабі́на – русск. бобок.
  29. Ба́бка, трыпу́тнік – русск. подорожник.
  30. Баво́ўна – русск. хлопок.
  31. Багаві́нне – русск. водоросли.
  32. Бага́тка – русск. молочай.
  33. Ба́гна, ба́гнішча – русск. топь, трясина.
  34. Ба́гра – русск. багрец.
  35. багу́н – русск. багульник.
  36. Бадыллё́ – русск. стебли, быльё.
  37. Бады́ль – сухое сцябло травяністай расліны ( русск. былинка).
  38. Барве́нак – русск. барвинок.
  39. Баршчэ́ўнік – русск. борщевик.
  40. Бацві́нне – русск. борщ, ботва свеклы.
  41. Блё́кат – русск. белена.
  42. Бо́цікі – русск. борец синий.
  43. Бра́ткі – русск. анютины глазки.
  44. Бро́сня – русск. плесень (на жидкостях).
  45. бружме́ль – русск. жимолость.
  46. Брунэ́лька – черноголовка.
  47. Бру́чка – русск. брюква.
  48. Брызглі́на – русск. бересклет.
  49. Буя́чнік, буга́йнік, дурні́чнік – русск. заросли голубики.
  50. Бульбя́нік – русск. картофельная ботва, картофельная оладья.
  51. Канапля́нік – русск. стебли конопли.
  52. Гарбу́знік – русск. тыквенная ботва.
  53. Мако́ўнік – сцябліны мака.
  54. Марко́ўнік – русск. ботва моркови.
  55. Грабня́к – русск. заросли граба.
  56. Сліўня́к – зараснік слівы.
  57. Клё́ннік – зараснік клёна.
  58. Ляшчэ́ўнік – зараснік ляшчыны.
  59. Суні́чнік – зараснік суніц.
  60. Шыпшы́ннік – зараснік шыпшыны.
  61. буза́ – русск. отходы, ил, сапропель.
  62. Буймі́на – русск. сердечник.
  63. Бульбя́нішча – месца, на якім расла бульба.
  64. Бура́чнішча – месца, на якім раслі буракі.
  65. Віча́нішча – поле, на якім расла віка. чернобыль, чернобыльник.
  66. Бабо́вішча – месца, дзе рос боб.
  67. Гаро́хавішча – поле, з якога сабраны гарох.
  68. Грача́нішча – месца, на якім расла грэчка.
  69. Ільні́шча, ільня́нішча, льня́нішча – поле, з якога сабралі лён.
  70. Канапля́нішча – поле, з якога сабраны ўраджай канаплі.
  71. Канюшы́нішча – поле, з якога сабрана канюшына.
  72. Капу́снішча – поле, з якога сабрана капуста.
  73. Люцэ́рнішча – поле, дзе расла люцэрна.
  74. Ма́кавішча – поле, на якім рос мак.
  75. Пшані́чнішча – поле, на якім расце пшаніца ці з якога ўбралі пшаніцу.
  76. Аржа́нішча, іржы́шча, ржышча – русск. жнивьё (поле, с которого собрали урожай ржи).
  77. Я́чнішча – 1) поле, з якога сабралі ячмень, 2) ячменная салома.
  78. Сачаві́чнішча – поле, на якім расла сачавіца (чечевица).
  79. Пне́вішча – месца, пакрытае пнямі.
  80. Бэз – русск. сирень.
  81. Віду́к – русск. мак-самосейка.
  82. Бы́льнік (быльнё́г) – русск. чернобыль, чернобыльник.
  83. Бухма́ты – з развесістай пышнай кронай.
  84. Вы́варацень – вывернутае з коранем дрэва.
  85. Вяргі́ня – русск. георгин.
  86. Вярша́ліна – русск. верхушка дерева.
  87. Выно́сісты, го́нкі – з прамым і высокім ствалом.
  88. Гай – русск. роща.
  89. гарашы́ны, (гаро́хавінне) – русск. гороховая солома.
  90. Гарла́чык – русск. кувшинка.
  91. Гічаны́ (дыялект.) – русск. ботва у свеклы, брюквы.
  92. Глог – боярышник.
  93. Гро́нка – русск. кисть ( о плодах).
  94. Грэ́цкі – русск. гречневый.
  95. Дако́пкі – русск. завершение уборки картофеля.
  96. Дзядо́ўнік – расліна-пустазелле з калючым лісцем і ўчэпістымі галоўкамі (русск. репейник).
  97. Ло́пух, дзяды (дыялект.) – лопух.
  98. Дзя́целіна – дзікая канюшына (русск. дикий клевер).
  99. Дрыгва́ – русск. трясина, топь.
  100. Дурнап’я́н – русск. дурман.
  101. Дубро́ва – дубовы гай.
  102. Ду́ля – 1) груша, 2) кукіш.
  103. Жаме́рыны – русск. выжимки, мезга.
  104. Жыгу́чка – крапіва з дробным пякучым лісцем.
  105. За́балаць – русск. заболоченное место.
  106. Зе́льнік – русск. гербарий.
  107. Зако́скі – русск. начало косьбы.
  108. Зё́лкі – травы, кветкі (звычайна лекавыя).
  109. Зуй – русск. охлопки шерсти.
  110. Іглі́ца – русск. хвоя, игла (лист хвойного дерева).
  111. Ка́ліва – русск. растеньице, стебелёк.
  112. Каме́ль – ніжняя патоўшчаная частка дрэва.
  113. Канюшы́на – русск. клевер.
  114. Капа́ – русск. копна.
  115. Капу́снік – 1) поле з капустай 2) капусны ліст.
  116. Карына́ – кавалак кары дрэва.
  117. Кары́ць – здымаць кару.
  118. Касаві́ца – сенакос, час касьбы.
  119. Каса́ч – русск. ирис.
  120. Карча́к – пень з каранямі, які затануў.
  121. Корч – 1) пень з карэннем, вывернуты з зямлі, 2) куст бульбы, цыбулі.
  122. Ката́х – русск. початок кукурузы, серёжка берёзы.
  123. Кія́х – русск. початок кукурузы.
  124. Клю́чыкі – русск. первоцвет.
  125. Ко́цік – русск. серёжка берёзы.
  126. Кра́ска – палявая кветка.
  127. Крыва́ўнік – русск. тысячелистник.
  128. Ку́дра – русск. роща, рощица.
  129. Куль – тоўсты сноп жытняй саломы.
  130. Куп’ё́ – русск. кочки.
  131. ку́піна – русск. кочка.
  132. Купча́сціцца – русск. расти кудрявым.
  133. Лама́чча – русск. хворост.
  134. Лоўж – ламачча, складзенае ў кучу.
  135. Ла́дан – пахучая смала некаторых трапічных дрэў.
  136. Лато́чына – русск. ложбина, заболоченное место.
  137. Лістазе́лень – хларафіл.
  138. Лузане́ц – русск. вылущившийся орех.
  139. Ля́да – дзялянка высечанага лесу са спаленым ці яшчэ не прыбраным суччам. (русск. вырубка).
  140. Ляха́ – шырокая градка.
  141. Ляшчы́на – арэшына.
  142. Маку́лінка – русск. маковое зёрнышко.
  143. Мудра́нка – русск. вороний глаз.
  144. наго́тка – русск. ноготок.
  145. Наці́на – сцябло і лісце розных агародных раслін.
  146. Нашатрава́ць – ачысціць зерне ад шалупіння.
  147. Пытлява́ць – дробна размолваць папярэдне ачышчанае ад абалонкі зерне.
  148. Ні́цы – русск. плакучий (ива)
  149. Пава́л – русск. валежник, бурелом.
  150. Паво́й – русск. вьюнок.
  151. Падты́ннік – русск. чистотел.
  152. Пако́ша – скошаны луг.
  153. Па́раснік – зараснік з дробных дрэў і хмызняку, малады лес.
  154. Парахня́ – дробныя кавалачкі перагніўшага дрэва.
  155. Пацяру́ха – пацёртае сена.
  156. Піво́ня – русск. пион.
  157. По́плаў – русск. заливной луг.
  158. Пражмо́ (дыялект.) – колоски ржи.
  159. пустазе́лле – русск. сорняки.
  160. Пупы́шка – бутон.
  161. Разга́лісты – раскідзісты.
  162. Разло́г – русск. даль, простор.
  163. Ра́ла – тоўсты сук, адгалінаванне ствала дрэва.
  164. Ралля́ – русск. пашня, вспаханное поле.
  165. Расі́ца – русск. росянка.
  166. Расхо́днік – русск. очиток.
  167. Расцяро́б – месца, дзе высеклі лес, кусты.
  168. Руда́ўка – балотная вада рыжага колеру.
  169. Руне́ць – зелянець ( аб азімых культурах).
  170. Рунь – русск. озимые всходы.
  171. Сачаві́ца – русск. чечевица.
  172. Святая́ннік – русск. зверобой.
  173. Сенава́ць – русск. заготавливать сено.
  174. Скаро́дзіць – русск. бороновать.
  175. Спа́́дзісты, спусцісты – русск. пологий, отлогий.
  176. Спары́ш – русск. сросток, двойчатка (сросшийся орех и т.д.)
  177. Спіча́к – шып.
  178. Спля́жыць – 1) вырубіць, знішчыць (лес), 2) Забрудзіць, затаптаць падлогу, 3) штосьці змяць, стаптаць.
  179. Сталачы́ць – русск. потравить, истоптать (поле).
  180. Стро́мкі – русск. 1)крутой, обрывистый, 2) прямой, высокий.
  181. Струк – русск. стручок (гороха).
  182. Струме́ніцца – русск. струиться.
  183. Струме́нь – русск. поток, струя.
  184. Сценка – дарогі паміж палямі, шырокая мяжа.
  185. Сці́рта, тарпа́ –вялікі стог сена, саломы або складзеных снапоў збожжа для захавання пад адкрытым небам.
  186. Твань – русск. топь, трясина (на дне водоёма).
  187. трыснё́г, трысцё – вадзяная ці балотная расліна з раскідзістай мяцёлкай і каленчатым сцяблом (русск. тростник).
  188. Удзірване́ць – зарасці травой.
  189. Здзірване́лы – пакрыты густой травой.
  190. Узле́ссе – русск. опушка леса.
  191. Уло́нне – русск. лоно (природы, воды, земли).
  192. Урві́шча – русск. крутой обрыв.
  193. Флянс – русск. 1) одно растение рассады, саженец. 2) отросток.
  194. Флянсава́ць – русск. рассаживать саженцы.
  195. Хво́йнік – русск. сосняк.
  196. Хвоя – сасна.
  197. Хлуд – дробны хвораст, вецце.
  198. Хмызня́к, хмыз – кусты, зараснік.
  199. Цалі́к – русск. целина.
  200. Цурча́ць – русск. 1) журчать, 2) струиться, течь.
  201. Цыбу́к – русск. стебель.
  202. Ця́ўе (дыялект.) – русск. ботва.
  203. Чабо́р – русск. чебрец, тимьян.
  204. Чачо́тка – русск. корельская берёза, древесина её.
  205. Штры́фель – сорт яблык.
  206. Шыпу́лька – игла хвойных растений.
  207. Шыпшы́на – русск. шиповник.
  208. Шыша́к – русск. 1) кисть винограда, 2) ком пчёл.
  209. Ядло́вец – русск. можжевельник.
  210. Язмі́н – русск. жасмин.
  211. Яр – русск. овраг.
  212. Я́рыца – яравое жыта (русск. яровая рожь).
  213. Ясно́тка – глухая крапіва.
  214. Вязьмо́, перавя́сла – саламяны жгут для звязвання снапоў.
  215. Жыві́ца – 1) вадкая празрыстая смала, якая выцякае з хваёвых дрэў у месцах іх пашкоджання. 2) пра тое, што надае сілы, ажыўляе.
  216. Папа́р – участак поля, пакінуты на адзін год незасеяным для лепшай падрыхтоўкі яго да наступнай сяўбы.
  217. Папа́с – месца, дзе пасуць жывёлу, паша.
  218. По́жня – 1) луг, сенажаць, 2) зжатае поле.
  219. По́стаць – палоска збажыны, занятая адной жняёй у час жніва.
  220. Прага́л, прага́ліна – 1) незарослае месца ў лесе, палянка, 2) свабоднае месца паміж чым-небудзь (між хмар і пад.).
  221. Пуці́на – шлях, дарога.
  222. Я́вар – белы клён.
Category: Uncategorized | LEAVE A COMMENT

Алесь Наўроцкі “Чатырохгранная ваза”

Чатырохгранная ваза — гэта прырода,
дзе чатыры грані — поры года.
I
Зіма
Зноў заснежыла. Можа, ў раз соты.
Хоць бы ўгледзець душу адну.
Белыя скруткі калючага дроту
кідае мяцеліца мне на спіну.
Дрыжыць агеньчык. Можа, там прыстану?
Сярод шалёнага енку-выцця
ў неаглядна-сівым акіяне
змагаецца кропля жыцця.
II
Вясна
Не мыльная пена зляцела з коней былінных —
дзе-нідзе бялее набраклы вадою снег.
I не шабельны звон зазвінеў над лагчынай —
ручаі звіняць, з узгорка ўзяўшы разбег.
Пазіраеш — і травы зямлю пакрылі.
I куды вачыма ні кінь —
начапілі бярозы зялёныя крыллі
і ўзлятаюць пад неба сінь.
III
Лета
Знаёмы малюнак, сэрцу блізкі:
прападае сцежка ў прасторах палёў.
Жыта то нахіляецца нізка,
то выпрамляецца зноў.
Вунь хмарка плыве над лесу дзялянкай,
грымоты далёкія нараслі.
Эх, як жа пасля ўсмешак маланкі
лёгка дыхаць зямлі!
IV
Восень
Лета, зматвай свае вудачкі!
Дрэвы выплаўляюць руду.
Вецер свістаў спачатку ў дудачку,
потым у дудку, а ўжо затым у дуду.
Адзвінелі промняў сонечныя прыіскі,
адзвінеў дажджоў серабрысты апад,
адзвінелі лісты і ляжаць залацістым прысакам1, —
што прайшло, не вернеш назад.
Чатырохгранная ваза — гэта прырода,
дзе чатыры грані — поры года.

Незразумелыя словы

  1. Скруткі – свёртки.
  2. Дрот – проволока.
  3. Прыстаць – остановиться.
  4. Шалёны – безумный.
  5. Набраклы – набухший.
  6. Лагчына – ложбина.
  7. Сцежка – тропинка.
  8. Хмарка – тучка.
  9. Промні – лучи.
  10. Прысак – горячий пепел.

Гульня на замацаванне

(для мабільных гаджэтаў)

Прасканіруйце тэлефонам qr-код. Перайдзіце на старонку гульні. Праверце, наколькі вы засвоілі незразумелыя словы.

QR Code

 

Category: Лексіка беларускай літаратуры 8 клас | LEAVE A COMMENT